Παρόλο όμως που το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνεται στον καταστατικό χάρτη του ΟΗΕ και αποτελεί αντικείμενο συζήτησης και έρευνας εδώ και πολλές δεκαετίες, εξακολουθεί να είναι απραγματοποίητο όνειρο για πολλούς. Σύμφωνα με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ, περίπου το 1/6 της ανθρωπότητας, 826 εκατομμύρια άνθρωποι, υποσιτίζονται, ενώ περίπου 100.000 άνθρωποι (16.000 παιδιά) πεθαίνουν κάθε μέρα από έλλειψη τροφής.
Και ενώ, σύμφωνα με τον FAO, τα παραγόμενα τρόφιμα επαρκούν για να θρέψουν τριπλάσιο πληθυσμό στον πλανήτη μας, η επισιτιστική κρίση επεκτείνεται με όλο και περισσότερες χώρες να αντιμετωπίζουν σοβαρά ελλείμματα τροφίμων, οι αυξήσεις τιμών εξελίσσονται σε πλανητική μάστιγα και το φάσμα της διατροφικής ανασφάλειας διευρύνεται, καθώς:
· Οι κλιματικές αλλαγές θα οδηγήσουν σε απώλειες της παραγωγής γεωργικών προϊόντων και αναμένεται να περιορίσουν σημαντικά τις εκτάσεις που είναι κατάλληλες για καλλιέργεια, ενώ ήδη συντελούν στην άνοδο του κόστους της αγροτικής παραγωγής. Ακόμη σημαντικότερες θα είναι οι επιπτώσεις στο θαλάσσιο περιβάλλον καθώς η επιστημονική κοινότητα φοβάται ακόμα και καθολική κατάρρευση των αποθεμάτων ψαριών στις σημαντικότερες ζώνες αλίευσης, που θα στερήσει μια αναντικατάστατη πηγή διατροφής από εκατομμύρια ανθρώπους.
· Η επέκταση της καλλιέργειας των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών, που προωθείται από μια χούφτα πολυεθνικών εταιρειών και υποτίθεται ότι θα εξαλείψουν την πείνα και τον υποσιτισμό, αποτελεί ένα ανυπολόγιστο ρίσκο όχι μόνο για το περιβάλλον και την υγεία αλλά και για την ανεξαρτησία των αγροτών και τη διατήρηση του γενετικού πλούτου.
· Η μείωση της βιοποικιλότητας φυτών και ζώων που αποτελούσαν την κυριότερη επισιτιστική βάση των ανθρώπων αυξάνει δραματικά, καθώς εκτός από τις κλιματικές αλλαγές και την καλλιέργεια γενετικά τροποποιημένων οργανισμών οφείλεται και στην αστικοποίηση, την ερημοποίηση και την βιομηχανική ρύπανση.
· Η παγκοσμιοποίηση επιτάσσει τον προσανατολισμό στις εξαγωγικές καλλιέργειες και στην εγκατάλειψη των «καλλιεργειών της επιβίωσης». Ταυτόχρονα η άναρχη βιομηχανική ανάπτυξη σε χώρες της περιφέρειας οδηγεί στην απότομη έξοδο αγροτικών πληθυσμών προς τα αστικά κέντρα, ενώ οι οικονομικές κρίσεις ταρακουνούν τις «ανερχόμενες αγορές» και αυξάνουν τους ανέργους, με συνέπεια την άνοδο των τιμών των τροφίμων. Το 2006, ο γενικός δείκτης της FAO (που αντανακλά τις τιμές 60 βασικών τροφίμων της διεθνούς αγοράς), σημείωσε άνοδο 14%, ενώ το 2007, η αύξηση έφτασε στο 37%.
· Η στροφή των αναπτυγμένων χωρών προς τη χρησιμοποίηση αγροτικών καλλιεργειών για την παραγωγή βιοκαυσίμων, οδηγεί σε νέα αύξηση των τροφίμων, τοποθετώντας το δικαίωμα των πλουσίων σε φτηνά καύσιμα πάνω από το δικαίωμα των φτωχών σε φτηνά τρόφιμα.
Στον αντίποδα στις αναπτυγμένες χώρες, σε όλους εμάς που έχουμε το προνόμιο να τρώμε όταν πεινάμε, οι εκφάνσεις της διατροφικής ανασφάλειας είναι διαφορετικές:
· H ραγδαία ανάπτυξη τεχνολογιών μεταποίησης και συντήρησης τροφίμων και η υπερκατανάλωση "βιομηχανοποιημένων τροφίμων", δημιούργησαν καινούργια πρότυπα διατροφής και διαφοροποίησαν σημαντικά τις διατροφικές συνήθειες των ανθρώπων. Aποτέλεσμα η ταχεία εξάπλωση ασθενειών όπως η παχυσαρκία, ο διαβήτης, οι καρδιαγγειακές νόσοι, κ.ά. που εξελίσσονται σε πραγματική μάστιγα.
· H αλόγιστη εντατικοποίηση του πρωτογενούς τομέα της παραγωγής γεωργικών προϊόντων ζωικής και φυτικής προέλευσης έφερε μαζί με την αύξηση της ποσότητας και μια σειρά από διατροφικές κρίσεις, που ξέσπασαν με την σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια των βοοειδών (BSE) ή νόσο των τρελλών αγελάδων, τις διοξίνες στα κοτόπουλα, τον αυθώδη πυρετό σε χοιρινά, την τρομώδη νόσο των προβάτων και πρόσφατα την γρίπη των πουλερικών αλλά και την ύπαρξη υπολειμμάτων φυτοφαρμάκων και νιτρικών στα λαχανικά.
· Η ομογενοποίηση του παγκόσμιου διατροφικού προτύπου, η γενικευμένη “φιλελευθεροποίηση” του εμπορίου και η εξίσωση των αγροτικών με τα βιομηχανικά προϊόντα, δεν στερεί μόνο από τις φτωχές κοινωνίες το δικαίωμα να βελτιώσουν τις συνθήκες διαβίωσής τους, αλλά οδηγεί στην εγκατάλειψη της παραδοσιακής γεωργίας, η οποία διατηρεί την βιολογική ποικιλότητα, προστατεύει το περιβάλλον, δίνει ζωή σε χωριά και κωμοπόλεις και επιβραδύνει τις μαζικές αγροτικές μεταναστεύσεις.
Στο σημερινό πλανητικό χωριό, οι διαχειριστές του πλούτου σχεδιάζουν το διατροφικό μας μέλλον με μοντέλο ένα πλανητικό σούπερ μάρκετ και στην κατεύθυνση της διατροφικής ομοιομορφίας. Σε έναν τέτοιο κόσμο η απόλαυση της γεύσης θα είναι για λίγους, για τους περισσότερους η διατροφική ανασφάλεια θα κυριαρχεί…
Σταύρος Υφαντής
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου